ΥΠΑΡΧΕΙ '' ΙΣΛΑΝΔΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ''ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Η πραγματικότητα επιβεβαιώνει την αρχή ότι όποιος ζει πάνω από τις δυνατότητές του προορίζεται αναπόφευκτα να βιώσει μιαν οδυνηρή προσγείωση, που κύρια χαρακτηριστικά της είναι η δραστική υποβάθμιση του επιπέδου ζωής του πληθυσμού ακόμη και αφού οι αριθμοί αρχίσουν εκ νέου να ανακάμπτουν.

Η Κρίση δεν είναι μόνο αμείλικτη, αλλά έχει και ανεπανάληπτη αίσθηση της ειρωνείας: πώς αλλιώς να σχολιάσει κανείς το γεγονός ότι ενώ η ευρωζώνη βρίσκεται επί ξυρού ακμής, η χώρα που πρώτη και με τον πιο θεαματικό τρόπο βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού το μοιραίο φθινόπωρο του 2008, 

είδε τις μέρες αυτές την πιστοληπτική της αξιολόγηση να αναβαθμίζεται και τα CDS της να κυμαίνονται στα επίπεδα του Βελγίου; Λίγα μόλις 24ωρα μετά τη μαζική υποβάθμιση ευρωπαϊκών κρατών από τη Moody’s, ο οίκος Fitch αναβάθμισε την Παρασκευή το αξιόχρεο της Ισλανδίας από τo BBB- στο BB+ με σταθερό Outlook, ενώ τη Δευτέρα δημοσίευμα του Bloomberg παρουσίασε σε θετικό πνεύμα τα έως τώρα μέτρα της ισλανδικής κυβέρνησης για τη διαγραφή των χρεών των νοικοκυριών (τη μεγαλύτερη στα παγκόσμια χρονικά, καθώς αντιστοιχεί στο 13% του ΑΕΠ και αφορά το ένα τέταρτο του πληθυσμού).

Μάλιστα η επιστροφή της Ισλανδίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (2,4% βάσει των εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ για το 2012 και 2013, έναντι συρρίκνωσης κατά 6,7% το 2009) οδήγησε πολλούς, όπως λ.χ. την 

ιστοσελίδα Russia Today τη Δευτέρα, να υποστηρίξουν αμετροεπώς ότι η «Ισλανδία δείχνει στην ευρωζώνη πώς να πολεμήσει την κρίση».

Ωστόσο, η αλήθεια μοιάζει πολύ διαφορετική, επιβεβαιώνοντας την αρχή ότι όποιος ζει πάνω από τις δυνατότητές του προορίζεται αναπόφευκτα να βιώσει μιαν οδυνηρή προσγείωση, που κύρια χαρακτηριστικά της είναι η δραστική υποβάθμιση του επιπέδου ζωής του πληθυσμού ακόμη και αφού οι αριθμοί αρχίσουν εκ νέου να ανακάμπτουν.

Ούτως ή άλλως, η επίκληση της Ισλανδίας ως μοντέλου για την ευρωζώνη (πόσω μάλλον για την Ελλάδα) παραβλέπει ορισμένες ουσιώδεις διαφορές: το γεγονός π.χ. ότι η νησιωτική χώρα των 300.000 κατοίκων έχει πεισματικά κρατηθεί εκτός της νομισματικής ένωσης, αλλά και της ίδιας της Ε.Ε. Το ότι οι «αμαρτίες» της αφορούσαν κυρίως τον ιδιωτικό παρά τον δημόσιο τομέα, εφόσον πριν από το ξέσπασμα της κρίσης η Ισλανδία παρουσίαζε δημοσιονομικά πλεονάσματα αντί ελλειμμάτων και το δημόσιο χρέος περιοριζόταν στο 28%. Ότι η παραγωγική της βάση παραμένει ισχυρή (η αλιεία αντιπροσωπεύει 46% του ΑΕΠ, με τις εξαγωγές να έχουν αποτελέσει τη βάση της μετέπειτα ανάκαμψης). Ότι η χώρα κατατάσσεται πέμπτη διεθνώς στην κατά κεφαλήν παραγωγικότητα και ότι η γεωθερμία καλύπτει μεγάλο μέρος των ενεργειακών της αναγκών (και χρησιμοποιείται πλέον για το θετικό rebranding της χώρας, αν κρίνουμε από την επένδυση της βρετανικής Verne Global να δημιουργήσει στην Ισλανδία το πρώτο date centre που θα στηρίζεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προσελκύοντας διεθνείς διαδικτυακούς παίκτες που θα ήθελαν να μειώσουν το ενεργειακό τους αποτύπωμα). Ότι ήδη τον περασμένο Αύγουστο ολοκληρώθηκε το 33μηνο πρόγραμμα του ΔΝΤ των 2,2 δις., μετά πολλών επαίνων για τις ισλανδικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ από τον Ιούνιο η χώρα εξασφάλισε από τις αγορές 1 δις. δολάρια (σε δημοπράτηση πενταετών ομολόγων με διπλάσια υπερκάλυψη) έναντι επιτοκίου 4,77%.

Σε κάθε περίπτωση, η περιδίνηση που άρχισε με την κατάρρευση των τριών βασικών τραπεζών του «Αρκτικού Τίγρη» (που είχαν σωρεύσει παθητικό 85 δις. ευρώ, ήτοι εξαπλάσιο του εθνικού ΑΕΠ των 13 δις.) συνεχίζεται. Το σοκ της εκτίναξης του πληθωρισμού στο 17% (και των επιτοκίων στο 18%) έφερε τα νοικοκυριά να παλεύουν με χρέος ίσο με το 240% των εισοδημάτων – σε μία χώρα όπου η ιδιοκατοίκηση φθάνει το 70% και τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια ήταν συνδεδεμένα με ξένο νόμισμα. Αλλά και η υποτίμηση του νομίσματος (η ισοτιμία εκτινάχθηκε από το ένα ευρώ προς 70 κορώνες στο 1 προς 250) πολύ λίγο ενίσχυσε τις εισροές συναλλάγματος, στον βαθμό που οι ίδιοι οι Ισλανδοί εξαγωγείς προτιμούσαν να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους εξωχωρίως. Παράλληλα η τιμή του πετρελαίου διπλασιάσθηκε εντός πενταετίας.

Για να ανταποκριθούν στις ανάγκες, πολλοί Ισλανδοί πήραν την οδό της μετανάστευσης (με 1.625 αναχωρήσεις το 2009) ενώ ακόμη και σήμερα ο Τραπεζικός Ombudsman κατακλύζεται από αιτήματα για κατά περίπτωση διευθετήσεις (π.χ. αποπληρωμή για ένα ορισμένο διάστημα μόνο των τόκων, αρκεί να υπάρχει μια ορισμένη συνέπεια στην καταβολή από μέρους των δανειοληπτών).

Σε πολιτικό επίπεδο, η χώρα λίγο έλειψε να μετατραπεί σε διεθνή παρία, αν θυμηθεί κανείς ότι επί Gordon Brown η Βρετανία ενεργοποίησε την αντιτρομοκρατική νομοθεσία προκειμένου να δεσμεύσει ισλανδικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό για να αποζημιώσει τους πολίτες της που (μαζί με πολλούς Ολλανδούς: το όλον τουλάχιστον μισό εκατομμύριο άτομα) έχασαν τις καταθέσεις τους στους διαδικτυακούς λογαριασμούς της καταρρεύσασας ισλανδικής Landsbanki

Άλλωστε, πολλά εμπόδια παραμένουν και σήμερα: οι έλεγχοι κεφαλαιακών ροών ισχύουν ακόμη (και η προσδοκία της άρσης τους θα υλοποιηθεί δύσκολα, καθώς απειλείται φυγή 2 δισ. ευρώ από τα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στην ιδιοκτησία ξένων), ενώ η διαφωνία για το θέμα των λογαριασμών Icesave με τους Ευρωπαίους (οι οποίοι διεκδικούν αποζημίωση για καταθέσεις ύψους έως 20.000 ευρώ) συνεχίζεται και πρόκειται να κριθεί στο δικαστήριο της EFTA (Ευρωπαϊκής ένωσης Ελεύθερου Εμπορίου).

Πηγή:www.capital.gr